In Arnhem ligt een sawa

Detail van de Sawah Belanda (foto Niek Ravensbergen, 2006)

Landart

Beeldend kunstenaar Joyce Bloem verrijkte Arnhem in 2006 met het landart-object ‘Sawah Belanda’. In samenwerking met haar zus, de schrijfster & beeldend kunstenaar Marion Bloem, maakte zij een kunstwerk dat een sawa & gedenkstenen omvat. Je vindt het in het park Sacre Coeur: 7 rijstveldjes, omringd door 7 zwevende granieten platen in de vorm van boekdelen met Indische korte verhalen.

Achtergrond en symboliek
Met het tropische rijstveld in een Nederlands park creëerden de zusjes Bloem een stukje landart met Hollandse & Indische kenmerken. De stenen symboliseren verwaaide bladen uit een oud boek, die neerdwarrelden in het Nederlandse landschap. Op de boekbladen staan teksten van Marion Bloem gegraveerd: kleine verhalen over de geschiedenis van mensen in Nederlands-Indië, hun gedwongen vertrek naar Nederland en hun aanpassing in de Nederlandse samenleving. Zelf kinderen van een KNIL-militair memoreren Joyce & Marion met hun kunstwerk de geschiedenis van allen die wortelen in het koloniale Nederlands-Indië en na 1945 naar Nederland kwamen.

Wezenlijk is dat dit landart-object leeft. De sawah wordt namelijk gevoed door stromend water uit de sprengenbron in het tegenoverliggende park ‘Angerenstein’, een voormalige buitenplaats. En met de jaarlijks opgekweekte & uitgezette levende rijstplanten in de sawa kan op deze plek de geschiedenis steeds weer opnieuw tot beleving komen.

De makers
Joyce Bloem (Heerlen, 1951) & Marion Bloem (Arnhem, 1952) werkten samen aan de Sawah Belanda. Zij documenteerden de totstandkoming en achtergronden van de Sawah Belanda in de publicatie ‘Sawah Belanda. Een boek als monument’. Joyce coördineert als beeldend kunstenaar onder de naam ConstructArt kunstopdrachten in de openbare ruimte, zowel fysiek als virtueel. Marion is schrijver, schilder & filmer. Ze kreeg bekendheid met ‘Geen gewoon Indisch meisje’, een van de eerste Nederlandse romans over de tweede generatie Indo-europeanen en over het anders zijn in de Nederlandse cultuur.

Indië, Bronbeek en Sacre Coeur
Sacre Coeur, schuin tegenover Bronbeek, is een park dat in 1880 door enkele vermogende oud-Indiëgangers werd aangelegd als Planten- en Vogeltuin. Op het landgoed Bronbeek werd in 1863 het tehuis voor oud-militairen van het Koninklijk Nederlands-Indische Leger gebouwd. Het museum in het tehuis is sedertdien de plek waar de Nederlandse koloniale geschiedenis wordt verteld, inclusief het verhaal van allen die de kolonie na de onafhankelijkheidsoorlog noodgedwongen moesten verlaten en een nieuwe plek verwierven in Nederland.

Neergedwarrelde Indische verhalen in het Nederlandse landschap (foto Niek Ravensbergen, 2014)

Oproep
Het monument kon gerealiseerd worden door steun van Stichting Het Gebaar en in nauwe samenwerking met onder meer de Gemeente Arnhem. Omdat de rijstveldjes van de Sawah Belanda kwetsbaar zijn, doordat ze zijn opgebouwd uit grond en er water doorheen stroomt, heeft de Gemeente Arnhem daarom recent herstelwerkzaamheden laten uitvoeren. De sawa is nu weer klaar voor een nieuw groeiseizoen. Midden juni plant Joyce Bloem de rijstplantjes in. Zij wil daar graag anderen bij betrekken. Wie haar wil helpen neemt contact met haar op via joycebloem@constructart.com